Zaćma (katarakta), jest chorobą oczu prowadzącą do zmętnienia soczewki bądź do zmian w jej właściwościach, co skutkuje pogorszeniem ostrości wzroku. Zaćma w 90% przypadków spowodowana jest fizjologicznym, aczkolwiek przyspieszonym procesem starzenia się soczewki oka i najczęściej pojawia się około 80 roku życia. Zdrowe oko posiada przeźroczystą soczewkę, wraz z wiekiem przeźroczystość jest coraz zmniejsza, a w stadium zaawansowanym chory traci wzrok.
Czynniki predysponujące do wystąpienia katarakty to:
– cukrzyca
– otyłość (BMI > 30)
– nadciśnienie tętnicze
– wiek > 60 roku życia
– palenie papierosów
– zażywanie leków kortykosteroidowych
Objawy:
– rozmazane, zamglone widzenie
– zaburzone postrzeganie barw, zanik kontrastów między nimi
– efekt „halo”, czyli widzenie aureoli wokół źródeł światła, osłabione widzenie przy jasnym świetle
– zmniejszona ostrość widzenia w okularach, trudność w dobraniu szkieł korekcyjnych o odpowiedniej mocy
– zmiana koloru źrenicy na szary
Jedynym skutecznym sposobem leczenia tej choroby jest operacja przeprowadzana w znieczuleniu miejscowym oka – pacjent czuje jedynie dotyk, ale nie ból. Czas trwania zabiegu uzależniony jest od anatomii samego oka i stopnia zaawansowania choroby, może trwać od 15 do 30 minut. Operacja polega na usunięciu naturalnej zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Nie praktykuje się przeprowadzania zabiegu na obu oczach jednocześnie. Najnowocześniejszą i najskuteczniejszą metodą operacji jest fakoemulsyfikacja przy użyciu ultradźwięków, które rozbijają stwardniałą soczewkę. Powikłania pozabiegowe, takie jak obfite krwawienie oraz zapalenie wnętrza gałki ocznej występują sporadycznie i nie da się ich przewidzieć.
Po skończonym zabiegu pacjent może wrócić do domu, natomiast przez kolejne 2 miesiące musi unikać wysiłku fizycznego, dotykania oka.
W przypadku zabiegów refundowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia wszczepiane są tylko soczewki jednoogniskowe, które nie rozwiązują problemu współistniejących wad wzroku, więc po zabiegu pacjent dalej nosi okulary. Czas oczekiwania na operację wynosi od 1,5 roku do 3 lat, ponieważ ilość kontraktowanych zabiegów jest zbyt niska biorąc pod uwagę liczbę pacjentów cierpiących na zmętnienie soczewki. Można skorzystać z zabiegów przeprowadzanych przez prywatne placówki, gdzie kolejka oczekujących jest krótsza oraz wszczepiane soczewki wewnątrzgałkowe korygują też wady wzroku.
U niektórych pacjentów po operacji zaćmy rozwija się zaćma wtórna, czyli zmętnienie tylnej torebki soczewki pozostawionej w oku po zabiegu. Takie powikłanie usuwa się przy użyciu znieczulenia miejscowego za pomocą lasera neodymowo-yagowego.